Mariëndaal is een historische buitenplaats gelegen tussen Oosterbeek en Arnhem. Het behoort grotendeels tot de gemeente Arnhem; het westelijk deel (met het hoofdgebouw) ligt in de gemeente Renkum. Het landgoed wordt doorkruist door de spoorlijn Utrecht - Arnhem. In het noorden en westen wordt Mariëndaal begrensd door de Schelmseweg. De akkers ten zuiden van de spoorlijn en de Utrechtseweg, tot aan de Prins Bernhardweg, behoren ook tot het landgoed.
Mariëndaal is, net als Warnsborn, Lichtenbeek en Boschveld en Westerheide een van de landgoederen die is ontstaan vanuit de voormalige gronden van het augustijnenklooster Mariënborn. Deze landgoederen zijn eigendom van de stichting Het Gelders landschap & Kasteelen (GLK), Mariëndaal is dat sinds 1936.
Geschiedenis
Mariëndaal bevindt zich op de zuidelijke helling van de Veluwse stuwwal ten noordwesten van Arnhem. Het landschap heeft grote hoogteverschillen en omvat een groen coulisselandschap. In het gebied ontspringt de Klingelbeek of Slijpbeek. Deze beek stroomt af in zuidelijke richting. Het mondt via de Rosandepolder uit in de Nederrijn. Het dal van de Slijpbeek is door erosie uit de stuwwal geslepen.
In het hoger gelegen deel van het dal stelde Wijnand van Arnhem grond ter beschikking waarop in 1392 het Augustijnenklooster Domus Fontis Beatae Mariae werd gesticht. In het Nederlands heette dit klooster eerst Mariënborn en later Mariëndaal. Dit klooster behoorde tot de stroming van de Moderne Devotie, een beweging die streefde naar terugkeer tot het Vroege Christendom. In 1580, tijdens de reformatie, werd dit klooster opgeheven om tussen 1587 en 1607 te worden gesloopt. De stenen van het klooster zijn hergebruikt om de lanen in het landgoed te verharden en in diverse bouwwerken in Arnhem. Van het klooster zijn alleen nog grafzerken over. Er staat er een bovenaan de Middellaan opgesteld als 'stenen tafel´.
Het hoofdgebouw, gelegen aan Mariëndaal 8 te Oosterbeek is in ca. 1735 gebouwd door Johan Brantsen en in 1791 door vererving in eigendom gekomen van burgemeester mr. J.N. van Eck. In 1857 is het gebouw ingrijpend verbouwd en vergroot tot het huidige landhuis. Het oude interieur is verloren gegaan. Sinds 1936 is het landhuis en landgoed in bezit van Geldersch Landschap & Kasteelen en in erfpacht uitgegeven.
Landhuis en andere bouwwerken
Het hoofdgebouw met aangebouwde dienstwoning als onderdeel van de historische buitenplaats 'Mariëndaal' is van algemeen belang:
als voorbeeld van een in hoofdvorm bewaard gebleven vroeg 19de-eeuws woonhuis met een goed bewaard gebleven oorspronkelijk uurwerk uit 1884;
als een bijzondere uitdrukking van een ontwikkeling in de (bewonings)geschiedenis van de voormalige buitenplaats;
vanwege de situationele waarde ten opzichte van de omringende onderdelen van de buitenplaats en vanwege de ligging in een kom te midden van het aan drie zijden omliggende heuvelachtige terrein;
als uitgangspunt en middelpunt van de parkaanleg van Mariëndaal;
vanwege de ensemblewaard in relatie met de overige onderdelen van de historische buitenplaats Mariëndaal.
Het pand maakt onderdeel uit van Rijksmonumentencomplex 527527. Dit complex omvat naast het hoofdgebouw nog 16 onderdelen. Ook boerderij Diependal die tegenwoordig in gebruik is als theehuis annex zorgboerderij Klein Mariëndaal maakt hier onderdeel van uit. Deze boerderij is gebouwd in de tweede helft van de 19de eeuw. Drie onderdelen van het complex, een theekoepel, een dienstwoning en een tweetal toegangskolommen zijn gelegen aan de andere zijde van de Schelmseweg op het tegenwoordige landgoed Boschveld.
(
visit link)
Eng
Mariëndaal is a historic country estate located between Oosterbeek and Arnhem. It largely belongs to the municipality of Arnhem; the western part (with the main building) is located in the municipality of Renkum. The estate is crossed by the Utrecht - Arnhem railway line. Mariëndaal is bordered in the north and west by the Schelmseweg. The fields south of the railway line and the Utrechtseweg, up to the Prins Bernhardweg, also belong to the estate.
Mariëndaal, like Warnsborn, Lichtenbeek and Boschveld and Westerheide, is one of the estates that arose from the former grounds of the Augustinian monastery Mariënborn. These estates are owned by the Gelders landscape & castles (GLK) foundation, Mariëndaal has been since 1936.
History
Mariëndaal is located on the southern slope of the Veluwe moraine northwest of Arnhem. The landscape has large differences in height and includes a green bocage landscape. The Klingelbeek or Slijpbeek originates in the area. This stream flows in a southerly direction. It flows into the Lower Rhine via the Rosandepolder. The valley of the Slijpbeek has been carved out of the moraine by erosion.
In the higher part of the valley, Wijnand van Arnhem made land available on which the Augustinian monastery Domus Fontis Beatae Mariae was founded in 1392. In Dutch this monastery was first called Mariënborn and later Mariëndaal. This monastery belonged to the Modern Devotion movement, a movement that strove for a return to Early Christianity. In 1580, during the reformation, this monastery was closed and demolished between 1587 and 1607. The stones of the monastery have been reused to pave the avenues in the estate and in various buildings in Arnhem. Only gravestones remain of the monastery. There is one set up at the top of Middellaan as a 'stone table'.
The main building, located at Mariëndaal 8 in Oosterbeek, was built in approximately 1735 by Johan Brantsen and became the property of mayor J.N. in 1791 through inheritance. van Eck. In 1857, the building was extensively renovated and enlarged into the current country house. The old interior has been lost. Since 1936, the country house and estate have been owned by Geldersch Landschap & Kasteelen and leased out.
Country house and other buildings
The main building with attached staff house as part of the historic country estate 'Mariëndaal' is of general importance:
as an example of an early 19th-century house that has been preserved in its main form with a well-preserved original clock from 1884;
as a special expression of a development in the (habitation) history of the former country estate;
because of its situational value in relation to the surrounding parts of the country estate and because of its location in a bowl in the middle of the hilly terrain surrounding it on three sides;
as the starting point and center of the park construction of Mariëndaal;
because of the ensemble value in relation to the other parts of the historic Mariëndaal country estate.
The building is part of national monument complex 527527. In addition to the main building, this complex includes 16 parts. Diependal farm, which is now used as a tea house and Klein Mariëndaal care farm, is also part of this. This farm was built in the second half of the 19th century. Three parts of the complex, a tea dome, a staff house and two entrance columns, are located on the other side of the Schelmseweg on the current Boschveld estate.
(
visit link)