"HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG. Grootschalige parkaanleg in landschapsstijl met parkweiden, slingerlanen en paden, vijverpartijen, zichtassen, solitairen en boomgroepen, parkbossen en productiebossen met slingerpaden, rond Huis Hoekelum en Huis Noordereng, verrijkt met tuinornamenten, tuinhuisjes, bouwkundige opstallen en bijgebouwen, die tesamen het cultuurhistorische landschap van de historische buitenplaats Hoekelum vormen. De parkaanleg van Hoekelum bergt nog enkele elementen in zich die tot in de 17de eeuw terug te leiden zijn, zoals de Laarse allee (Wageningse weg), die als dwarsas het gezicht vanuit het huis in oostelijke richting doorkruist, en de slotgracht, die vermoedelijk aan het einde van de l8de eeuw in landschapsstijl vergraven is. De aanleg van het park van Hoekelum dateert vermoedelijk uit het einde van de 18de eeuw, in de tijd dat Hoekelum in het bezit was van Gerrit Willem van Balveren, burgemeester van Nijmegen. Hij laat in 1787, wellicht in navolging van de grote zaal van de buitenplaats Biljoen, op Hoekelum de grote zaal van stucdecoraties door de Tiroler stucwerker Lauran Rief van gezichten en decoraties in stuc voorzien, en liet wellicht toen zoals op Biljoen en Beekhuizen, de romantische aanleg tot stand komen, die thans nog in grote trekken bewaard is. Evenals op Biljoen en Beekhuizen was de geografische situering van het terrein van Hoekelum, gelegen aan de westflank van de Veluwe, door de aanwezigheid van sprengen en sterke accidentatie, bij uitstek geschikt voor de schepping van een vroege landschappelijke parkaanleg. Deze karakteristieken van vroege aanleg in landschapsstijl, ook wel Zwitserse stijl genaamd, zijn met name in het parkbosgedeelte aan de noordzijde van Hoekelum, met diep uitgesneden sterk curvende beekarmen, kleinschalige heuvelpartijen, restanten van kronkelige slingerpaden en met een ijskelder in een heuvelpartij te vinden. Ook de aanleg van de vijverpartij rond het huis en de sterk geaccidenteerde parkweide aan de achterzijde en terzijde van het huis doen vermoeden, dat eveneens dit gedeelte uit het einde van de 18de eeuw dateert. Oorspronkelijk was de weide achter het huis Hoekelum veel beslotener van atmosfeer, zoals op oude luchtfoto's en topografische kaarten nog te zien is. Het ruimschalige karakter van de aanleg achter het huis werd in het begin van de jaren '90 van de 20ste eeuw gerealiseerd, door het aanleggen van een brede historiserende zichtas tot op het hoogste punt van de buitenplaats. De parkweide voor het huis, met de door bos geflankeerde zichtas over de Edeseweg en doorzichten in zuidwestelijke en noordwestelijke richting dateert vermoedelijk uit de eerste helft van de l9de eeuw, vermoedelijk na 1819, uit de tijd van het echtpaar Van Wassenaer-Van Balveren. Deze aanleg in de trant van Jan David Zocher jr. is veel weidser dan de eerder genoemde parkaanleg in landschapsstijl, alhoewel oorspronkelijk de perspectiefwerking door het grotere aantal boomgroepen en solitairen groter was dan tegenwoordig, zoals op de topografische kaart uit 1910 goed te zien is. De meer naar achteren in het park in 1859 opgerichte obelisk (RM 527126) memoreert de vele ontginningen en aanleg van nieuwe bossen door Otto van Wassenaar en noemt ook de opzichter van deze werkzaamheden sinds 1820, Gerrit van Hoogstraten. De landschappelijke aanleg met door bomen omgeven parkweide rondom Huis Noordereng met doorzicht tussen beide huizen, dateert vermoedelijk uit omstreeks 1849, toen Huis Noordereng werd gebouwd. Van Wassenaer heeft de aanleg van de buitenplaats verrijkt met de aanplant van productiebos, zoals in deze tijd op buitenplaatsen op de Veluwe en Utrechtse Heuvelrug gebruikelijk was. Deze bosaanplant was tevens de entourage van uitgestrekte wandelingen over slingerpaden, zoals op oude topografische kaarten en tegenwoordig op het terrein nog goed te zien is.
Waardering
De HISTORISCHE PARKAANLEG van de buitenplaats Hoekelum is van algemeen cultuurhistorisch en architectonisch belang:
- als representatief en relatief gaaf bewaarde grootschalige aanleg in vroege landschapsstijl, typerend voor grotere buitenplaatsen op de Veluwe aan het einde van de l8de eeuw;
- als belangrijk voorbeeld van een vermoedelijk laat l8de-eeuwse Nederlandse grootschalige parkaanleg in landschapsstijl met verrijkingen uit de eerste helft van de l9de eeuw;
- als zeldzaam voorbeeld van landschappelijke verweving van twee parken in landschapsstijl rondom de twee hoofdgebouwen op een historische buitenplaats."
(
visit link)
Eng
"HISTORIC GARDEN AND PARK PLANNING. Large-scale park construction in landscape style with park meadows, winding avenues and paths, ponds, sight axes, solitaries and groups of trees, park forests and production forests with winding paths, around Huis Hoekelum and Huis Noordereng, enriched with garden ornaments, gazebos, architectural structures and outbuildings, which together form the cultural-historical landscape of the historic Hoekelum country estate.The park layout of Hoekelum still contains a few elements that can be traced back to the 17th century, such as the Laarse allee (Wageningseweg), which forms the transverse axis of the view from the house traversed in an easterly direction, and the moat, which was probably excavated in landscape style at the end of the 18th century. Gerrit Willem van Balveren, mayor of Nijmegen, late in 1787, perhaps following the great hall of the country estate Biljoen, on Hoekelum the large hall of stucco decorations was provided with faces and decorations in stucco by the Tyrolean stucco worker Lauran Rief, and perhaps then, as on Biljoen and Beekhuizen, allowed the romantic construction to take place, which is still largely has been preserved. Just like at Biljoen and Beekhuizen, the geographical location of the Hoekelum site, located on the western flank of the Veluwe, was pre-eminently suitable for the creation of an early landscape park layout due to the presence of sprengen and strong accident. These characteristics of early construction in landscape style, also called Swiss style, can be found particularly in the park forest section on the north side of Hoekelum, with deeply cut, strongly curving stream arms, small-scale hills, remnants of winding winding paths and an ice house in a hillside. The construction of the pond around the house and the highly hilly park meadow at the rear and to the side of the house also suggest that this part also dates from the end of the 18th century. Originally, the meadow behind the Hoekelum house had a much more private atmosphere, as can still be seen on old aerial photographs and topographical maps. The spacious character of the construction behind the house was realized in the early 1990s by constructing a broad, historically visible axis up to the highest point of the country estate. The park meadow in front of the house, with the forest-flanked visibility axis over the Edeseweg and views in a southwesterly and northwesterly direction, probably dates from the first half of the 19th century, presumably after 1819, from the time of the Van Wassenaer-Van Balveren couple. This construction in the style of Jan David Zocher jr. is much wider than the previously mentioned park construction in landscape style, although originally the perspective effect was greater than today due to the larger number of tree groups and solitaries, as can be clearly seen on the topographical map from 1910. The obelisk erected further back in the park in 1859 (RM 527126) recalls the many reclamations and construction of new forests by Otto van Wassenaar and also mentions the supervisor of these activities since 1820, Gerrit van Hoogstraten. The landscaping with tree-lined parkland around Huis Noordereng with a view between the two houses probably dates from around 1849, when Huis Noordereng was built. Van Wassenaer has enriched the construction of the country estate with the planting of production forest, as was customary at that time at country estates on the Veluwe and Utrechtse Heuvelrug. This forest plantation was also the entourage of extensive walks on winding paths, as can be clearly seen on old topographic maps and today on the site.
Valuation
The HISTORICAL PARKING of the Hoekelum country estate is of general cultural-historical and architectural importance:
- as a representative and relatively well-preserved large-scale construction in early landscape style, typical of larger country estates on the Veluwe at the end of the 18th century;
- as an important example of a probably late 18th century Dutch large-scale park development in landscape style with enrichments from the first half of the 19th century;
- as a rare example of landscape interweaving of two parks in landscape style around the two main buildings on a historic country estate."
(
visit link)