"De Sint-Andreaskerk is een voormalig rooms-katholiek kerkgebouw in Groessen. De kerk was gewijd aan de heilige Sint-Andreas. Het is een rijksmonument en wordt vanwege zijn omvang ook wel de 'Kathedraal van de Liemers' genoemd.
De kerk is diverse malen verbouwd waardoor het gebouw verschillende stijlkenmerken heeft. Het werd uiteindelijk vooral een zogenaamde laatgotische kruisbasiliek met pseudobasilicaal schip en romaanse toren. In het schip zijn inwendig zuilen en kruisribgewelven aanwezig.
Bouwgeschiedenis
De romaanse tufstenen toren is het oudste deel van de kerk en werd omstreeks 1150-1180 gebouwd, met daar tegenaan een klein romaans zaalkerkje. De tufstenen werden met ossenwagens uit Zuid-Limburg gehaald.
De toren bestaat uit drie geledingen met spaarvelden die gevormd worden door lisenen en boogfriezen. Wat de eerste geleding betreft zijn ze voorzien van geprofileerde voet- en koplijsten, die van de tweede hebben alleen maar door een profiel gemarkeerde voeten, verbonden door boogfriezen, waarvan elk van de boogjes uit één stuk tufsteen is gehakt. De toren heeft een zeer steile ingesnoerde naaldspits. Het portaal van de toren heeft een omlijsting van basaltlava (laatgotisch) met twee doodshoofdjes. In de westgevel, naast de ingang is een Baumbergerzandstenen reliëf zichtbaar van Christus met de wereldbol, deze is afkomstig uit het boogveld van de vroegere ingang. In de toren zijn aanzetten van gewelven aanwezig.
In de 15e eeuw werd, waarschijnlijk na een of enkele verbouwingen, het oorspronkelijke eenbeukige romaanse langhuis dat aan de toren stond afgebroken en vervangen door een driebeukig schip met spitsboogvensters, ribgewelven en kraagstenen in gotiek (bouwkunst) stijl. Het meest westelijke deel van deze verbouwing is hiervan overgebleven.
Omstreeks 1890-1891 werd de kerk door architect Johannes Wilhelmus Boerbooms vernieuwd en vergroot. Het bestaande priesterkoor werd afgebroken en de oorspronkelijk kerk werd uitgebreid tot een smalle driebeukige kruiskerk in neogotische stijl. Tijdens deze verbouwing werden het schip en de toren gerestaureerd. Hierbij gingen middeleeuwse wandschilderingen verloren.
Na de Eerste Wereldoorlog bleek de kerk te klein en werd daarom in 1921 opnieuw verbouwd. Hierbij werd de derde travee van de noorderzijbeuk geheel verbouwd, waardoor een kerk met een halve T-vorm ontstond. Het uurwerk op de toren werd uitgebreid en kreeg een plaats op de torenspits. Ongeveer tien jaar na deze verbouwing, in 1932-1933, werden het priesterkoor en transept uit 1891 afgebroken en de kerk ingrijpend vergroot door de toevoeging van een transept met kruisingstoren en een apsis met koor naar een ontwerp van architect Hendrik Willem Valk, waardoor een christocentrische kerk ontstond.
Deze verbouwing werd mede geïnitieerd door pastoor Herman Hermanus Kruis. Na een reis naar Parijs om ideeën op te doen voor de verbouwing, was hij onder de indruk van de koepel op de Sacré-Cœur. Hij investeerde 60.000 gulden om de kerk een koepel te geven. De bouw werd aanbesteed voor 130.000 gulden. In 1932 werd de bouw door een affaire rond pastoor Kruis, stilgelegd. De pastoor werd ontslagen en verdween uit het dorp. De verbouwing werd in 1933 voltooid zonder koepel. Hiervoor in de plaats kwam de kruisingstoren met teruggeplaatste torenspits. Bij de bouw kreeg men nog een zware tegenslag te verwerken, toen bij de sloop van een gedeelte een stuk pilaar moest worden opgeblazen, werd een arbeider onder het puin vermorzeld.
De kerk is in 1991-1992 aan de buitenzijde geheel gerestaureerd."
(
visit link)
Eng
"The St. Andrew's Church is a former Roman Catholic church building in Groessen. The church was dedicated to St. St. Andrew. It is a national monument and is also called the 'Cathedral of the Liemers' due to its size.
The church has been renovated several times, giving the building different style characteristics. Ultimately, it mainly became a so-called late Gothic cross basilica with a pseudo-basilical nave and Romanesque tower. The interior of the nave has columns and cross-rib vaults.
Construction history
The Romanesque tuff tower is the oldest part of the church and was built around 1150-1180, with a small Romanesque hall church attached to it. The tuff stones were brought from South Limburg by ox carts.
The tower consists of three sections with savings fields formed by pilasters and arch friezes. As far as the first section is concerned, they are provided with profiled foot and head moldings, those of the second only have feet marked by a profile, connected by arch friezes, each of the arches of which is cut from a single piece of tuff stone. The tower has a very steep constricted needle spire. The portal of the tower has a basalt lava frame (late Gothic) with two skulls. In the west facade, next to the entrance, a Baumberger sandstone relief of Christ with the globe is visible, which comes from the archway of the former entrance. There are vaults in the tower.
In the 15th century, probably after one or more renovations, the original one-aisled Romanesque longhouse attached to the tower was demolished and replaced by a three-aisled nave with pointed arch windows, rib vaults and corbels in Gothic (architecture) style. The westernmost part of this renovation remains.
Around 1890-1891 the church was renovated and enlarged by architect Johannes Wilhelmus Boerbooms. The existing choir was demolished and the original church was expanded into a narrow three-aisled cruciform church in neo-Gothic style. During this renovation, the nave and tower were restored. Medieval wall paintings were lost as a result.
After the First World War the church turned out to be too small and was therefore renovated again in 1921. The third bay of the north aisle was completely renovated, creating a church with a half-T shape. The clockwork on the tower was expanded and was given a place on the spire. About ten years after this renovation, in 1932-1933, the choir and transept from 1891 were demolished and the church was drastically enlarged by adding a transept with crossing tower and an apse with choir to a design by architect Hendrik Willem Valk, creating a Christocentric church emerged.
This renovation was partly initiated by Pastor Herman Hermanus Kruis. After a trip to Paris to get ideas for the renovation, he was impressed by the dome on the Sacré-Cœur. He invested 60,000 guilders to give the church a dome. The construction was put out to tender for 130,000 guilders. In 1932, construction was halted due to an affair involving Pastor Kruis. The pastor was fired and disappeared from the village. The renovation was completed in 1933 without a dome. This was replaced by the crossing tower with a replaced spire. Construction suffered a serious setback when a section of pillar had to be blown up during the demolition of a section, and a worker was crushed under the rubble.
The outside of the church was completely restored in 1991-1992."
(
visit link)