Boerentoren - Antwerpen - Vlaanderen - Belgium Monument Registers on Waymarking.com

[ENG] The Boerentoren occupies the entire block formed by Schoenmarkt, Eiermarkt and Beddenstraat, in the visual axis of Meir and Meirbrug. This building block was almost completely destroyed by the fires that followed the shelling of Antwerp by the German artillery from 7 to 9 October 1914. Several plans for reconstruction subsequently saw the light, in 1915 with a monument to Leopold II by the architect Gerard De Knight, and in 1916 with a shopping arcade by the architect Richard Vaes. In 1919, the intermunicipal Study Commission for the Design of the Antwerpsche Agglomeratie organized an architectural competition for the reconstruction of the block, which resulted in 28 entries. Without awarding a first prize, five laureates received an award ex aequo: the architects Max Winders, Eduard Van Steenbergen, Henri Van Dijk, Pol Berger and the association Alfons Francken and Henri Delvaux. As a sole consequence, the new, widened building lines of Schoenmarkt, Eiermarkt and Meirbrug were established by Royal Decree of 20 October 1921. With a view to the World Exhibition of 1930, the reconstruction of the building block was once again on the agenda of the City of Antwerp. The intention was to give the perspective of the Meir as the most important trade axis a visually imposing final piece. For this purpose, the now largely expropriated building block of Schoenmarkt, Eiermarkt and Beddenstraat had to be reserved in its entirety for “a monumental building in the modern architectural style”. In 1928, the Algemeene Bankvereeniging presented itself as the client in search of a new location.

In 1935, the Algemeene Bankvereeniging would merge with the Bank for Trade and Industry to form the Credit Bank for Trade and Industry, which later became KBC. The tower building to be constructed on the Schoenmarkt was not only intended to house the new headquarters of the Algemeene Bankvereeniging, but was primarily designed as a large-scale real estate project, with shops, offices and apartments intended for rental. The design assignment went to architects Jan Vanhoenacker, Jos Smolderen and city architect Emiel Van Averbeke. Vanhoenacker, familiar with the high-rise issue through his participation in the legendary architectural competition for the Chicago Tribune Tower in 1922, was in charge of the project. The design, which was completed and made public in 1928, led to major controversy among the population and in the local press. To refute the persistent criticism, the city council submitted the plans in the autumn to a committee of wise men, composed of the architects Hendrik Petrus Berlage, Victor Horta and Henry van de Velde, who issued a favorable advice in December 1928.

With the final building plans, revised according to the recommendations of the committee of wise men, a building application was submitted on June 14, 1929, which was granted a building permit on February 14, 1930. This was the first phase of a larger project that would eventually cover the entire building block, as the submitted construction plans already indicated. In anticipation, the main contractor Société Anonyme d'Entreprises anciennement Dumon & Vander Vin had already started the excavation and foundation works in February 1929. The German company Demag Aktiengesellschaft from Duisburg started the construction of the steel framework in November 1929, which took four months, after which the masonry work started in March 1930. On September 1, 1930, the ground floor shops on the Schoenmarkt were occupied, followed on 15 December by the opening of the café “Torenkelder” in the basement of the tower building. Most of the offices and apartments had been rented out by the fall of 1931, and the final completion of the complex took place on December 24 of that year. On March 19, 1932, manager Emile Wirtz opened the Panorama Hall on the 24th floor to the public, and on March 29, the Algemeene Bankvereeniging moved its headquarters to the new “Tower Building”. In the autumn of 1932, the concrete pergola on the roof of the west wing was built, belonging to the restaurant on the tenth floor. The “Tower Building” was popularly called the “Boerentoren”, after the largest shareholder of the Algemeene Bankvereeniging, the Belgian Farmers' Union.

The tower block and both side wings were occupied by suites of rental offices and apartments, both of varying size, composition and standing. The adapted plans for the interior layout of the building from 1931, include eleven office suites and 63 apartments. These consisted of a suite of lounge and dining room, sometimes supplemented by a 'studio', a kitchen with terrace, two to five bedrooms and a bathroom. Accessed by four entrance and stair halls with lifts, the floors of the low-rise building each had an average of six to eight flats or office suites. The tower contained two flats from the 13th to 19th floors, one flat on the 11th and 21st to 23rd floors, and one office suite on the 12th and 20th floors. The complex also housed a dozen shops on the ground floor, the café-restaurant “Torenkelder” with a billiard room and bowling alleys on the first basement floor, the tearoom of the Cuperus company on the first and second floors of the tower volume, a restaurant on the tenth floor , with a roof terrace and pergola above the west wing, and the Panorama Room on the 24th floor. The advanced technical equipment consisted of a battery of lifts in the tower and side wings, central heating, its own power station, waste chutes, a mail delivery system and external emergency stairs.

[NL] orengebouw in art-decostijl op de hoek van Schoenmarkt, Eiermarkt en Beddenstraat, in 1928-1931 gebouwd in opdracht van de Algemeene Bankvereeniging, naar een ontwerp door de architecten Jan Vanhoenacker, Jos Smolderen en Emiel Van Averbeke. Het gebouw met een hoogte van 87,50 meter was de eerste wolkenkrabber in België, en destijds het hoogste torengebouw van Europa,.

Historiek en context
De Boerentoren beslaat het volledige bouwblok gevormd door Schoenmarkt, Eiermarkt en Beddenstraat, in de zichtas van Meir en Meirbrug. Dit bouwblok werd nagenoeg volledig vernield door de vuurhaarden die volgden op de beschietingen van Antwerpen door de Duitse artillerie van 7 tot 9 oktober 1914. Meerdere plannen voor de wederopbouw zagen vervolgens het licht, in 1915 met een monument voor Leopold II door de architect Gerard De Ridder, en in 1916 met een winkelgalerij door de architect Richard Vaes. In 1919 organiseerde de intercommunale Studiecommissie tot Inrichting der Antwerpsche Agglomeratie een architectuurwedstrijd voor de wederopbouw van het bouwblok, die 28 inzendingen opleverde. Zonder een eerste prijs uit te reiken, kregen vijf laureaten een bekroning ex aequo: de architecten Max Winders, Eduard Van Steenbergen, Henri Van Dijk, Pol Berger en de associatie Alfons Francken en Henri Delvaux. Als enige gevolg werden bij Koninklijk Besluit van 20 oktober 1921 de nieuwe, verbrede rooilijnen van Schoenmarkt, Eiermarkt en Meirbrug vastgelegd. Met het oog op de Wereldtentoonstelling van 1930, kwam de wederopbouw van het bouwblok opnieuw op de agenda van de Stad Antwerpen. Bedoeling was het perspectief van de Meir als belangrijkste handelsas een visueel imposant sluitstuk te geven. Daarvoor diende het inmiddels grotendeels onteigende bouwblok van Schoenmarkt, Eiermarkt en Beddenstraat in zijn geheel te worden voorbehouden voor “een monumentaal gebouw in den modernen bouwtrant”. Op zoek naar een nieuwe vestigingsplaats diende de Algemeene Bankvereeniging zich in 1928 als bouwheer aan. De verkoop van 2124,85 m² van de stadsgronden aan deze bank op 7 augustus 1928, met de verplichting een torengebouw op te richten, werd op 28 augustus door de Antwerpse gemeenteraad goedgekeurd.

De Algemeene Bankvereeniging werd op 7 mei 1921 in Antwerpen opgericht op initiatief van de Volksbank van Leuven, met kapitaalsinbreng van de Bank voor Handel en Nijverheid uit Kortrijk, de katholieke politici Gustaaf Sap en Frans Van Cauwelaert, burgemeester van Antwerpen van 1921 tot 1933, en Vlaamsgezinde industriëlen als Lieven Gevaert en de reder Henri Martin Gylsen. De nieuwe Vlaamse bank was aanvankelijk gevestigd in het voormalige hotel de Harven op de hoek van Lange Nieuwstraat en Eikenstraat, aangepast tot bankgebouw door de architect Max Winders. In 1935 zou de Algemeene Bankvereeniging met de Bank voor Handel en Nijverheid fusioneren tot de Kredietbank voor Handel en Nijverheid, het latere KBC. Het op te richten torengebouw aan de Schoenmarkt moest niet alleen de nieuwe hoofdzetel van de Algemeene Bankvereeniging huisvesten, maar was in de eerste plaats opgezet als een grootschalig vastgoedproject, met voor verhuur bestemde winkels, kantoren en appartementen. De opdracht voor het ontwerp ging naar de architecten Jan Vanhoenacker, Jos Smolderen en stadsbouwmeester Emiel Van Averbeke. Vanhoenacker, vertrouwd met het hoogbouwvraagstuk door zijn deelname aan de legendarische architectuurwedstrijd voor de Chicago Tribune Tower in 1922, droeg de leiding over het project. De bijdrage van Smolderen lag vooral op het vlak van de inplanting en vormgeving van het bouwwerk. Van Averbeke, die waarschijnlijk al in 1927-1928 de krijtlijnen had uitgezet voor het torengebouw naar aanleiding van de verkoop van de gronden, vervulde namens het stadsbestuur een adviserende en controlerende rol. Inrichting en decoratie van de gemeenschappelijke ruimten en bankkantoren werden gezamenlijk geconcipieerd. Het ontwerp dat nog in 1928 tot stand kwam en publiek werd gemaakt, leidde tot grote polemiek bij de bevolking en in de lokale pers. Om de aanhoudende kritiek te ontzenuwen legde het stadsbestuur de plannen in het najaar voor aan een commissie van wijzen, samengesteld uit de architecten Hendrik Petrus Berlage, Victor Horta en Henry van de Velde, die in december 1928 een gunstig advies uitbracht.

Met de definitieve bouwplannen, herwerkt volgens de aanbevelingen van de commissie van wijzen, werd op 14 juni 1929 een bouwaanvraag ingediend, die op 14 februari 1930 een bouwvergunning kreeg. Het betrof de eerste fase van een groter project dat uiteindelijk het volledige bouwblok zou beslaan, zoals de ingediende bouwplannen reeds aangaven. In afwachting was de hoofdaannemer Société Anonyme d'Entreprises anciennement Dumon & Vander Vin al in februari 1929 van start gegaan met de graaf- en funderingswerken. De Duitse firma Demag Aktiengesellschaft uit Duisburg begon in november 1929 met de constructie van het stalen geraamte, wat vier maanden in beslag nam, waarna in maart 1930 de metselwerken een aanvang namen. Op 1 september 1930 waren de gelijkvloerse winkels aan de Schoenmarkt bezet, op 15 december gevolgd door de opening van het café “Torenkelder” in de kelderverdieping van het torengebouw. Het grootste gedeelte van de kantoren en appartementen was verhuurd tegen het najaar van 1931, en op 24 december van dat jaar vond de definitieve oplevering van het complex plaats. Op 19 maart 1932 opende uitbater Emile Wirtz de Panoramazaal op de 24ste verdieping voor het publiek, en op 29 maart verhuisde de Algemeene Bankvereeniging haar hoofdzetel naar het nieuwe “Torengebouw”. In het najaar van 1932 volgde nog de bouw van de betonnen pergola op het dak van de westvleugel, horend bij het restaurant op de tiende verdieping. Het “Torengebouw” kreeg in de volksmond de naam “Boerentoren”, naar de grootste aandeelhouder van de Algemeene Bankvereeniging, de Belgische Boerenbond. Voor de exploitatie werd het vastgoedbedrijf Maatschappij voor Hypotheekkrediet en Onroerend Bezit (MOBEZIT) opgericht, die het torengebouw zou beheren tot 1965.

De Boerentoren was de eerste wolkenkrabber in België, en met zijn 83,50 m destijds het hoogste torengebouw van Europa. In het multifunctionele complex betrok de Algemeene Bankvereeniging kantoren rond de lokettenzaal, en op de begane grond en eerste verdieping van de vleugel aan de Beddenstraat. De polygonale lokettenzaal was ingeklemd tussen torengebouw en zijvleugels op het binnenterrein, met de kofferzaal en kluis in de ondergrond. Twee bouwlagen hoog, omringden doorlopende balies en een galerij de ruimte, die was afgedekt met een getrapte glazen zoldering in een geometrisch patroon. Het torengebouw en beide zijvleugels werden ingenomen door suites huurkantoren en appartementen, beide van uiteenlopende grootte, samenstelling en standing. De aangepaste plannen voor de binnenindeling van het gebouw uit 1931, omvatten elf kantoorsuites en 63 appartementen. Deze bestonden uit een suite van salon- en eetkamer, soms aangevuld met een ‘studio’, een keuken met terras, twee tot vijf slaapkamers en een badkamer. Ontsloten door vier inkom- en traphallen met liften, telden de verdiepingen van de laagbouw elk gemiddeld zes tot acht flats of kantoorsuites. De toren omvatte twee flats van de 13de tot de 19de verdieping, één flat op de 11de en de 21ste tot de 23ste verdieping, en één kantoorsuite op de 12de en de 20ste verdieping. Verder huisvestte het complex een twaalftal winkels op de begane grond, het café-restaurant “Torenkelder” met biljartzaal en kegelbanen op de eerste kelderverdieping, de tearoom van de firma Cuperus op de eerste en tweede verdieping van het torenvolume, een restaurant op de tiende verdieping, met een dakterras en pergola boven de westvleugel, en de Panoramazaal op de 24ste verdieping. De vooruitstrevende technische uitrusting bestond uit een batterij liften in de toren en zijvleugels, centrale verwarming, een eigen elektriciteitscentrale, afvalkokers, een postbedelingssysteem en uitwendige noodtrappen.

Adresse/Adres/Adresses/Address: Schoenmarkt 35 Antwerpen, Belgium Année de construction/Bouwjaar/Baujahr/Year of construction: 1931 Date d'arrêté/ Datum van het Besluit/ Datum der Unterschutzstellung/ Date of protection: 17-07-1981 Numéro de dossier/Dossiernummer/Dateinummer/File number: 3959 URL: [Web Link]

Visit Instructions:

 

Recent Visits/Logs:

There are no logs for this waymark yet.