RM: 512196 - Gemaal Verdoold - Gouderak
Posted by: Groundspeak Regular Member Becktracker
N 51° 59.023 E 004° 40.354
31U E 614859 N 5760547
A very important and monumental pumping station in Gouderak
Waymark Code: WM172QE
Location: Zuid-Holland, Netherlands
Date Posted: 11/27/2022
Published By:Groundspeak Premium Member Axel-F
Views: 0
Download this waymark:
.GPX File
.LOC File
.KML File (Google Earth)

NL Van bron
Inleiding
Het GEMAAL "M. Verdoold Cz." is 1866 gesticht en is genoemd naar de toenmalige voorzitter van de polder Stolwijk. Het, in een eenvoudige Waterstaatsstijl vormgegeven, boezemgemaal is gebouwd op de Stolwijkseboezem bij Gouderak, vlakbij de Grote of Beneden Stolwijkse sluis, die voor het lozen van het water gebruikt werd. In die tijd had het gemaal nog een scheprad, aangedreven door een stoommachine met twee ketels. De capaciteit bleek op den duur toch onvoldoende zodat in 1879 werd besloten de aanwezige bemalingsmiddelen in de polder te vervangen door één krachtig stoomgemaal dat alle polders (Stolwijk, het Beijerse, den Agterbroek en Veerstalblok) rechtstreeks op de IJssel te Gouderak zou afmalen. Het oude gemaal in Gouderak werd hiervoor gemoderniseerd en voorzien van twee centrifugaalpompen, ieder gekoppeld aan een stoomwerktuig. De pompen werden ondergebracht in een, achter het oude gebouw aangebouwde, nieuwe machinekamer en mondden uit in een maalkolk die tussen het machinegebouwen het binnenfront van de uitwateringssluis gebouwd was. Na veertig jaar dienst te hebben gedaan werd in 1919 besloten het gemaal om te bouwen tot motorgemaal waarvoor twee tweecilinder Crossleyzuiggasmotoren werden geplaatst, ieder gekoppeld aan een centrifugaalpomp.

Zowel vóór (west) als achter het gebouw bevindt zich een maalkolk. Aan de polderzijde (oost) van het gemaal gaat de kolk over in een uitwateringssluis die echter door moderniseringen voor bescherming van ondergeschikt belang is. De half ellipsvormige gemetselde maalkolk voor het gebouw is omgeven door een ijzeren hekwerk met balusters. De gemetselde kolk aan de achterzijde heeft een eenvoudige balustrade. De voormalige houten kolenschuur die links voor het gemaal staat (noordwest) vervult typologisch gezien een beeldondersteunende functie. In 1950 zijn de zuiggasmotoren vervangen door elektromotoren.

Omschrijving
Het gemaal bestaat uit twee gekoppelde bouwvolumes met een lager geplaatst bouwdeel daarachter. De beide delen aan de voorzijde zijn opgetrokken in grauwe baksteen onder deels met rode, deels met gesmoorde Hollandse pannen gedekte zadeldaken, waarvan de nokrichting vrijwel haaks staat op de dijk. De overige gevels zijn opgemetseld in ijsselsteen. Het achterste bouwdeel heeft drie schilddaken met gesmoorde Hollandse pannen. De beide tuitgevels aan de voorzijde (west=dijkzijde) worden afgesloten door hoeklisenen met een gepleisterde waterlijst en zijn langs de dakrand versierd met een klimmend gekanteeld fries, afgesloten door geprofileerde dekplaten. De gespiegeld ingedeelde gevels hebben aan weerseinden een dubbele deur met sierroosters en aan weerszijden van de middenas een enkele paneeldeur, elk binnen uitgemetselde pilasters, die de wit gepleisterde latei dragen, waarboven het rondbogige bovenlicht is geplaatst. De forse halfronde bovenlichten hebben een stervormige gietijzeren roedenverdeling, omkaderd door een gepleisterde profiellijst. De dubbele deuren hebben een geometrische roedenverdeling. In de geveltop zijn cartouches aangebracht met de tekst "M. Verdoold" en "Anno 1880". Daarboven zijn roosvensters met een kruisvormige gietijzeren roedenverdeling geplaatst.

De beide zijgevels zijn langs de dakrand gedecoreerd met een gekanteeld fries. Het voorste bouwdeel heeft in beide zijgevels drie rechthoekige tweelicht vensters, voorzien van een natuurstenen waterdorpel en aan drie zijden omgeven door een rollaag met natuurstenen blokjes. In het achterste, lagere bouwdeel zijn aan deze gevelzijde drie rechthoekige vensters geplaatst. In de linker zijgevel bevindt zich een deur onder een bovenlicht. De achtergevel is onderlangs de dakrand een versiering aangebracht met een uitgemetseld kantelenfries en komen drie meerruitsrondboogvensters en een eenvoudige deur onder een bovenlicht voor. Dit achterste bouwdeel waarin de machinekamer gehuisvest is, is deels over de maalkolk gebouwd en heeft aan de onderzijde twee halfronde openingen. Daarboven is in het verlengde van de gepleisterde plint een gepleisterde band aangebracht, die over de gevel als plint doorloopt. De half ellipsvormige gemetselde maalkolk voor het gebouw is omgeven door een ijzeren hekwerk met balusters.

Inwendig heeft het pand de oorspronkelijke indeling behouden. De machinekamer in het achterste deel van het pand, voorzien van betegelde wanden versierd met een groene bies. Het voorste deel van het gemaal wordt gebruikt als opslagruimte.

Waardering
Het gemaal "M. Verdoold Cz." is van algemeen belang vanwege de cultuur- en architectuurhistorische waarde door de waterstaatkundige betekenis van het gemaal in de polder Stolwijk en als gaaf voorbeeld van een gemaal in Waterstaatstijl uit het eind van de vorige eeuw. Tevens van belang vanwege de oorspronkelijke staat waarin hoofdvorm, materiaalgebruik en detaillering van in- en exterieur zich bevinden van pompgebouw en bijbehorende kolken, inclusief de algehele aanleg. Het gemaal vormt een functionele en situationele eenheid met de daarachter liggende boezem, is van stedenbouwkundige belang als markering van een eeuwenoud lozingspunt en maakt onderdeel uit van de historische structuur. Tevens is het gemaal beeldbepalend gesitueerd in het landschap.
ENG From source
Introduction
The GRADE "M. Verdoold Cz." was founded in 1866 and is named after the then chairman of the polder Stolwijk. The pumping station, designed in a simple Waterstaat style, was built on the Stolwijkseboezem near Gouderak, near the Grote or Beneden Stolwijkse sluice, which was used for the discharge of the water. At that time, the pumping station still had a paddle wheel, driven by a steam engine with two boilers. The capacity eventually turned out to be insufficient, so in 1879 it was decided to replace the existing drainage resources in the polder with one powerful steam pumping station that would drain all polders (Stolwijk, the Beijerse, den Agterbroek and Veerstalblok) directly on the IJssel at Gouderak. The old pumping station in Gouderak was modernized for this and equipped with two centrifugal pumps, each coupled to a steam engine. The pumps were housed in a new engine room built behind the old building and discharged into a whirlpool that was built between the machine building and the inner front of the discharge sluice. After forty years of service, it was decided in 1919 to convert the pumping station into a motor pumping station, for which two two-cylinder Crossley suction gas engines were installed, each coupled to a centrifugal pump.

There is a whirlpool both in front (west) and behind the building. On the polder side (east) of the pumping station, the chamber turns into a drainage sluice, which, however, is of minor importance for protection due to modernisations. The semi-elliptical masonry vortex in front of the building is surrounded by an iron railing with balusters. The masonry chamber at the rear has a simple balustrade. The former wooden coal shed on the left in front of the pumping station (northwest) typologically fulfills an image-supporting function. In 1950 the suction gas motors were replaced by electric motors.

Description
The pumping station consists of two linked building volumes with a lower building section behind it. The two parts at the front are built in gray brick under gable roofs, partly with red, partly with smothered Dutch tiles, the ridge direction of which is almost at right angles to the dike. The other facades are built in ice brick. The rear building part has three hipped roofs with smothered Dutch tiles. The two spout facades at the front (west = dike side) are closed by corner pilaster strips with a plastered water frame and are decorated along the roof edge with a climbing crenellated frieze, closed by profiled cover plates. The mirrored facades have a double door with decorative grilles at either end and a single panel door on either side of the central axis, each within brick pilasters, which carry the white plastered lintel, above which the round-arched fanlight is placed. The large semi-circular skylights have a star-shaped cast-iron rod division, framed by a plastered profile frame. The double doors have a geometric rod division. In the gable top are cartouches with the text "M. Verdoold" and "Anno 1880". Above that are rose windows with a cruciform cast-iron rod division.

The two side facades are decorated along the eaves with a crenellated frieze. The front building part has three rectangular two-light windows in both side walls, with a natural stone water sill and surrounded on three sides by a rolling layer with natural stone blocks. Three rectangular windows have been placed on this facade side in the rear, lower building part. There is a door in the left side wall below a fanlight. The rear facade is decorated along the eaves with a bricked battlement frieze and there are three multi-pane round arch windows and a simple door under a fanlight. This rear building part, which houses the engine room, is partly built over the whirlpool and has two semicircular openings at the bottom. Above this, in line with the plastered plinth, a plastered band has been applied, which continues over the facade as a plinth. The semi-elliptical masonry vortex in front of the building is surrounded by an iron railing with balusters.

Internally, the building has retained its original layout. The engine room in the rear part of the building, with tiled walls decorated with a green trim. The front part of the pumping station is used as storage space.

Appreciation
The pumping station "M. Verdoold Cz." is of general interest because of its cultural and architectural-historical value due to the hydraulic significance of the pumping station in the Stolwijk polder and as a perfect example of a pumping station in Water Management style from the end of the last century. Also important because of the original state of the main shape, use of materials and detailing of the interior and exterior of the pump building and associated gullies, including the overall construction. The pumping station forms a functional and situational unit with the storage basin behind it, is of urban planning importance as a marking of an age-old discharge point and is part of the historical structure. The pumping station is also prominently situated in the landscape.
Monument Number: 512196

Address of this Rijksmonument:
Kattendijk 1
Gouderak

Relevant Database Website: [Web Link]

Date of registration: 02/24/2000

Is This Rijksmonument open to the public ?: no

Rate your Waymark:

Visit Instructions:
  • The requirement for logging a visit will be at least, shoot and post one nice picture of the Waymarking point.
  • Visits without a picture(s) of the WM will be deleted.
  • A few words about your visit is highly appreciated.
Search for...
Geocaching.com Google Map
Google Maps
MapQuest
Bing Maps
Nearest Waymarks
Nearest Rijksmonumenten - Dutch National Monuments
Nearest Geocaches
Create a scavenger hunt using this waymark as the center point
Recent Visits/Logs:
Date Logged Log User Rating  
Becktracker visited RM: 512196 - Gemaal Verdoold - Gouderak 08/02/2022 Becktracker visited it