In de Oude Rijn bij Harmelen werd in 1413 een dam gelegd om het water van waterschap Bijleveld te keren. De dam vormde de scheiding tussen de boezem van het Groot-Waterschap van Woerden en Bijleveld. De Haanwijkerdam vormde een obstakel voor de scheepsvaart op de Rijn. Halverwege de 17e eeuw deden de steden Utrecht, Woerden en Leiden er alles aan om de belangrijke vaarroute te verbeteren. Er werd een jaagpad aangelegd en diverse dammen werden veranderd in schutsluizen. Na lang aandringen was het in 1656 zover dat het Groot Waterschap overging tot het aanbesteden van de aanleg van een sluis op de plaats van de Haanwijkerdam. De kosten bedroegen 4229 gulden.
In 1672 is de sluis door de Franse troepen verwoest. Ook later werd de sluis diverse keren vernieuwd. De sluis is thans rijksmonument. De doorvaartbreedte bedraagt 3,10 meter en de afstand tussen de buitendeuren is 21 meter (tussen de binnendeuren 18 meter).haanwijkersluis.jpg
De bediening van de sluis werd vanouds door het Groot Waterschap van Woerden verpacht. Tot halverwege de 19e eeuw waren de opeenvolgende sluiswachters familie van elkaar. De familie Van Dam vormde hierbij de spil. Een en ander hield verband met het feit dat het Groot Waterschap aanvankelijk niet de beschikking had over een sluiswachterswoning. Het was dus afhankelijk van de direct omwonenden, hetgeen in de ogen van sommige waterschapsbestuurders de hoogte van de geboden pachtprijs niet ten goede kwam. Uiteindelijk was dat in 1848 aanleiding voor het waterschap om hoog in te zetten toen vlak bij de sluis een in slechte staat verkerende woning te koop werd aangeboden. Op deze plaats liet het waterschap door timmerman J.W. Stumpf uit Oudewater de sluiswachterswoning bouwen, die nog steeds aan het Jaagpad 16 staat. Deze woning heeft overigens niet de status van monument.
De Oude Rijn was vanouds een belangrijke handelsroute. Voorts zorgden ook de vele schepen van kleivletters voor druk verkeer op het water. De sluiswachter was gehouden dag en nacht klaar te staan voor schippers die de sluis wilden passeren. Door de aanleg van de spoorwegen en later de opkomst van het autovrachtverkeer liepen het aantal vaarbewegingen en daarmee de inkomsten van de sluiswachter sterk terug. In 1925 werd er nog ongeveer 3750 keer geschut, tegenwoordig is dat nog slechts enkele tientallen keren op jaarbasis. De sluis is momenteel eigendom van het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden.
bron (
visit link)
-------------------------------
In 1413, a dam was built in the Old Rhine near Harmelen to retain the water of the Bijleveld water board. The dam formed the separation between the storage basin of the Groot-Waterschap of Woerden and Bijleveld. The Haanwijkerdam formed an obstacle for shipping on the Rhine. Halfway through the 17th century the cities of Utrecht, Woerden and Leiden did everything they could to improve the important shipping route. A towpath was constructed and various dams were changed into locks. After much insistence, in 1656 the Groot Waterschap put out to tender the construction of a lock on the site of the Haanwijkerdam. The costs amounted to 4229 guilders.
In 1672, the sluice was destroyed by French troops. Later, the lock was also renovated several times. The lock is now a national monument. The lock has a width of 3.10 metres and the distance between the outer doors is 21 metres (18 metres between the inner doors).haanwijkersluis.jpg
The operation of the lock was traditionally leased by the Groot Waterschap van Woerden. Until the middle of the 19th century, the successive lockkeepers were related. The Van Dam family was the key figure. This was due to the fact that the Groot Waterschap did not originally have a lockkeeper's house at its disposal. It was therefore dependent on the people living in the immediate vicinity, which, in the eyes of some water board administrators, did not help the amount of rent offered. Finally, in 1848, this prompted the water board to raise its stakes when a poorly maintained house near the lock was put up for sale. On this spot, the water board had carpenter J.W. Stumpf from Oudewater build the lock keeper's house, which still stands at Jaagpad 16. This house does not have monument status, however.
The Oude Rijn has always been an important trade route. The many clay vessels also caused heavy traffic on the water. The lock keeper was obliged to be ready day and night for boaters who wanted to pass the lock. With the construction of the railway and later the rise of car traffic, the number of boat movements and thus the earnings of the lockkeeper declined sharply. In 1925, there were still about 3,750 lock movements, but nowadays there are only a few dozen annually. The lock is currently owned by the Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden.
source (
visit link)
Translated with www.DeepL.com/Translator (free version)