Migratie:
Al dan niet vrijwillig vertrek van de eigen woonplek met de bedoeling zich elders voor langere tijd te vestigen.
De redenen kunnen zijn: oorlog, vervolging of een natuurramp.
Tijdens de tweede wereld oorlog werd Arnhem een spookstad.
"De evacuatie van Arnhem was het door de Duitse Wehrmacht gedwongen vertrek van tienduizenden inwoners van de Nederlandse stad Arnhem en plaatsen in de directe omgeving van 23 tot 25 september 1944 gedurende de Slag om Arnhem in de Tweede Wereldoorlog. De Duitse bezetter besloot hiertoe om de stad makkelijker te kunnen verdedigen tegen de geallieerde aanval en om beslag te kunnen leggen op de goederen in de stad.
De evacuatie verliep ongeorganiseerd en moeizaam en had een zware impact op veel inwoners, die alleen de hoogstnoodzakelijke spullen mee mochten nemen, niet wisten waar ze heen moesten, wanneer ze weer terug zouden kunnen keren en in welke staat hun woningen en overige spullen zich zouden bevinden (zeer slecht, zoals zou blijken). Pas na de geallieerde bevrijding van Arnhem op 14 april 1945 konden de evacués in principe terugkeren, maar praktisch was dat vaak zeer moeilijk omdat verreweg de meeste huizen onbewoonbaar waren geworden door oorlogsschade en plunderingen. Sommigen keerden pas in september 1945 terug, anderen keerden nooit meer terug.
Achtergrond
De Slag om Arnhem tussen Duitse en geallieerde troepen vond plaats tussen 17 en 26 september 1944 en eindigde in een debacle voor de geallieerden, waarmee Operatie Market Garden een mislukking werd en de oorlog nog 8 maanden zou voortslepen (5 maanden langer dan het geallieerde opperbevel had beoogd). Bij de Duitse bezetter zat de schrik er echter goed in: de Rijn was ineens het front geworden. De Duitse Wehrmacht verordonneerde op 23 september evacuatie van de stad, alsmede van een aantal omringende plaatsen: Renkum, Heveadorp, Doorwerth, Wolfheze, Heelsum, Oosterbeek en Wageningen, en grote delen van de Liemers. Dit was opdat het Duitse leger de stad makkelijker kon verdedigen tegen de geallieerde aanval (mede uit angst dat de burgerbevolking de geallieerden zou helpen en tegelijk beslagleggen op tal van gebouwen en goederen voor eigen gebruik of inwoners van door geallieerden platgebombardeerde Duitse steden.
Verloop
Het evacuatiebevel
Het bevel tot evacuatie kwam op zaterdag 23 september van de Wehrmacht. Op zondag 24 september liet de leiding van het Rode Kruis in Arnhem overal in de stad pamfletten ophangen met de volgende tekst:
Aan de Bevolking van Arnhem
Op bevel van de Duitsche Weermacht moet de geheele bevolking van Arnhem evacueeren, t.w.: beneden de spoorlijn heden (Zondag) en boven de spoorlijn uiterlijk maandagavond 25 September. Als evacuatierichting wordt aanbevolen richting APELDOORN en richting EDE. De bevolking wordt aangeraden om zich in kleine buurt-groepen (stadswijken) te organiseren en voor het vervoer van ouden van dagen, hulpbehoevenden en kinderen met eigen organisatiemiddelen zorg te dragen. Ook ziekenhuizen worden geëvacueerd, hetgeen door het Roode Kruis wordt verzorgd, waardoor deze organisatie reeds overbelast is.
Ieder dient dus zich dus binnen zijn groep zooveel mogelijk zelf te redden. Van gemeentewege zal langs den weg naar Apeldoorn op een reeks plaatsen hulpposten worden gevestigd. Ieder neme slechts het hoognoodige mede en wel voornamelijk dekens, eetgerei en mondvoorraad. In verband met luchtgevaar wordt men aangeraden kleine groepen te vormen, voorzien van witte vlaggen.
Uitvoering
Monument in het Openluchtmuseum (onthuld in 1984)
Op 25 september 1944 trok de Arnhemse bevolking in opdracht van de bezetter noord- en westwaarts, meestal lopend, en soms met bakfiets of een wagentje waarin enkele bezittingen konden worden meegenomen. De accommodatie was in sommige gevallen niet meer dan een kippenhok, een met sloophout gebouwd onderkomen, en verder scholen, schuren en bij burgers in huis.
Schattingen van het aantal evacués lopen uiteen van 90.000 tot meer dan 100.000 tot ongeveer 150.000. Slechts weinigen bleven achter in Arnhem en de omliggende plaatsen. Alleen mensen met ontheffing mochten blijven, waaronder politie- en brandweerfunctionarissen, en wat personeel van Koninklijke Burgers' Zoo om voor de dieren te zorgen.
De evacués werden ondergebracht in allerlei steden en regio's in het resterende bezette gebied, van Apeldoorn, Ede, de Veluwe tot in Friesland. Men werd meestal door medewerkers van het Rode Kruis opgevangen, en kreeg dan het adres aangewezen waar men kon verblijven. De tocht was niet zonder gevaar, bij de brug over de IJssel in Zwolle stond een wachtpost die alle mannen jonger dan 50 oppakte voor tewerkstelling. Diverse mannen ontsnapten hieraan door achter te blijven onder de IJssel, of door onder te duiken in plaatsjes rondom Hattem.
Ook het Arnhemse Openluchtmuseum bood onderdak aan de vluchtelingen.
Na het vertrek van de bewoners werden huizen door Duitse bezettingstroepen en anderen geplunderd.
Na de oorlog
Na de bevrijding van Arnhem op 14 april 1945 (tijdens Operatie Anger) mochten langzamerhand de vluchtelingen terug naar huis, maar het repatriëren zou maanden in beslag nemen. Sommigen keerden pas in september 1945 terug. In Arnhem aangekomen vond men een verwoeste en geplunderde stad, waar slechts 1 procent van de huizen nog bewoonbaar was. Door het Rode Kruis werd een hulpactie gecoördineerd onder de naam HARK (Hulp Actie Roode Kruis). Geld en goederen werden ingezameld en ook vanuit het westen van Nederland kwam hulp via de actie Amsterdam helpt Arnhem.
Alleen in de wijk de Geitenkamp was een relatief grote groep mensen achtergebleven, ca. 900 van de 8000 bewoners en enkele duizenden dwangarbeiders. De wijk was geheel afgesloten met prikkeldraadversperringen. Er vonden daar overigens ook diverse fusillades plaats van opgepakte werkweigeraars, die door pro-Duitse wijkgenoten verraden waren. Na de bevrijding werden de Geitenkampers gezien als collaborateurs, overigens voor het grootste deel onterecht.
Herdenkingen
Op de hoek van de Jansbuitensingel en de Apeldoornseweg is in 1995 een monument geplaatst dat herinnert aan de evacuatie van Arnhem. Het opschrift op de bronzen plaat onder de plaquette luidt:
WEG WEG ... MAAR WAARHEEN
GEDENKTEKEN EVACUATIE ARNHEM
1944 SEPTEMBER - APRIL 1945
Er wordt jaarlijks een herdenking bij de plaquette gehouden, maar deze wordt door relatief weinig mensen bijgewoond vanwege de onpraktische locatie en andere grote herdenkingen van de Slag om Arnhem in september."
(
visit link)
Eng
Migration:
Voluntary or involuntary departure from one's own place of residence with the intention of settling elsewhere for a longer period of time.
The reasons can be: war, persecution or a natural disaster.
During the Second World War, Arnhem became a ghost town.
"The evacuation of Arnhem was the forced departure by the German Wehrmacht of tens of thousands of inhabitants of the Dutch city of Arnhem and places in the immediate vicinity from 23 to 25 September 1944 during the Battle of Arnhem in the Second World War. The German occupier decided to make it easier to defend the city against the allied attack and to seize the goods in the city.
The evacuation was disorganized and difficult and had a serious impact on many residents, who were only allowed to take the essentials with them, did not know where to go, when they could return and what condition their homes and other belongings would be in. (very bad, as it turns out). In principle, the evacuees could only return after the Allied liberation of Arnhem on 14 April 1945, but in practice this was often very difficult because the vast majority of houses had become uninhabitable due to war damage and looting. Some did not return until September 1945, others never returned.
Background
The Battle of Arnhem between German and Allied forces took place between 17 and 26 September 1944 and ended in a debacle for the Allies, rendering Operation Market Garden a failure and dragging on the war for another 8 months (5 months longer than the Allied High Command had planned). intended). However, the German occupier was quite frightened: the Rhine had suddenly become the front. The German Wehrmacht ordered evacuation of the city on September 23, as well as of a number of surrounding places: Renkum, Heveadorp, Doorwerth, Wolfheze, Heelsum, Oosterbeek and Wageningen, and large parts of the Liemers. This was so that the German army could more easily defend the city against the Allied attack (partly for fear that the civilian population would help the Allies and at the same time seize numerous buildings and goods for their own use or residents of German cities bombed by the Allies.
Course
The evacuation order
The evacuation order came from the Wehrmacht on Saturday 23 September. On Sunday September 24, the leadership of the Red Cross in Arnhem had pamphlets posted all over the city with the following text:
To the People of Arnhem
By order of the German Wehrmacht, the entire population of Arnhem must evacuate, i.e. below the railway line today (Sunday) and above the railway line by Monday evening September 25 at the latest. The recommended evacuation direction is APELDOORN and EDE. The population is advised to organize themselves in small neighborhood groups (urban districts) and to take care of the transport of the elderly, the needy and children with their own organizational resources. Hospitals are also being evacuated, which is provided by the Red Cross, which means that this organization is already overloaded.
Everyone should therefore take care of themselves as much as possible within their group. Aid posts will be established at a number of locations along the road to Apeldoorn by the municipality. Everyone takes only the bare essentials, mainly blankets, eating utensils and provisions. In connection with air danger, it is recommended to form small groups with white flags.
Performance
Monument in the Open Air Museum (unveiled in 1984)
On September 25, 1944, at the behest of the occupying forces, the Arnhem population moved north and west, usually on foot, and sometimes with a cargo bike or a cart in which some belongings could be taken. The accommodation was in some cases little more than a chicken coop, a shelter built with scrap wood, and furthermore schools, barns and civilians' homes.
Estimates of the number of evacuees range from 90,000 to over 100,000 to about 150,000. Only a few remained behind in Arnhem and the surrounding places. Only people with an exemption were allowed to stay, including police and fire officials, and some personnel from Koninklijke Burgers' Zoo to care for the animals.
The evacuees were housed in all kinds of cities and regions in the remaining occupied area, from Apeldoorn, Ede, the Veluwe to Friesland. People were usually received by employees of the Red Cross, and were then given the address where they could stay. The journey was not without danger, at the bridge over the IJssel in Zwolle there was a sentry who picked up all men younger than 50 for employment. Several men escaped this by staying behind under the IJssel, or by going into hiding in villages around Hattem.
The Arnhem Open Air Museum also housed the refugees.
After the residents left, houses were looted by German occupation troops and others.
After the war
After the liberation of Arnhem on 14 April 1945 (during Operation Anger), the refugees were gradually allowed to return home, but repatriation would take months. Some did not return until September 1945. Arriving in Arnhem, they found a destroyed and looted city, where only 1 percent of the houses were still habitable. An aid campaign was coordinated by the Red Cross under the name HARK (Red Cross Aid Action). Money and goods were collected and help also came from the west of the Netherlands through the Amsterdam helps Arnhem campaign.
Only in the Geitenkamp district was a relatively large group of people left behind, about 900 of the 8000 residents and several thousand forced labourers. The area was completely closed off with barbed wire fences. Incidentally, there were also various shootings of arrested work refusers, who had been betrayed by pro-German neighbors. After the liberation the Geitenkampers were seen as collaborators, for the most part unjustly.
commemorations
A monument was placed on the corner of Jansbuitensingel and Apeldoornseweg in 1995 to commemorate the evacuation of Arnhem. The inscription on the bronze plate under the plaque reads:
GONE GONE ... BUT WHERE TO
MEMORIAL EVACUATION ARNHEM
1944 SEPTEMBER - APRIL 1945
A commemoration is held annually at the plaque, but it is attended by relatively few people due to the impractical location and other large commemorations of the Battle of Arnhem in September."
(
visit link)