"De Bernisse Molen". Ronde, bakstenen korenmolen met stelling, 1851, thans buiten bedrijf en na restauratie ingericht tot restaurant.
Bron: Rijksmonumentenregister
In de middeleeuwen werd het koren uit Geervliet en omgeving gemalen op een getijdemolen. Deze werd door het uit de spuikom stromende water aangedreven en was eigendom van de Heer van Putten. Het opkomend tij drong toen nog via de Bernisse door tot in de Geervlietse haven, waar aan het einde het water werd opgezet in een spuikom. Mogelijk door de onregelmatige werking en geringer wordende hoogteverschillen in de getijden werd naar een andere oplossing gezocht: een windmolen. Al in de rentmeestersrekening over 1382 wordt melding gemaakt van "die steenen molen mit houte ende sceven, die Roelof tot Wyc coft (kocht)". Volgens de rekening over 1383 bouwde men de molen - met de uit Wijk afkomstige onderdelen - op een van de torens van de stadsommuring. Hetzelfde jaar werd er ook gewerkt aan een belangrijk deel van de bovenbouw, de soire op den toren. Ook in de rekening van 1384 wordt de molentoren genoemd.
In de 16e eeuw werd de molen vervangen door een andere houten molen. Omdat de molen enkele malen door brand verwoest werd, mocht na 1743 in Geervliet zelfs buiten op vele plaatsen geen tabak meer worden gerookt.
De huidige stenen molen staat nog steeds op de zes eeuwen oude stenen muurtoren-onderbouw. De cilindrische romp heeft aan de onderzijde een muurdikte van 1,60 m. en is opgetrokken op de ronde voet van een bakstenen kruittoren in de vroegere verdedigingsring van het stadje. In deze zes meter hoge toren zijn de schietgaten nog duidelijk te zien.
Tot 1947 maalde Jan Brussaard hier. Nadat de molen enige tijd in handen was geweest van M.C. Lieve, volgde in 1955 aankoop door de gemeente Geervliet.
In 1959/60 onderging de molen een forse opknapbeurt, waarbij onder meer fokwieken werden aangebracht. Doel was namelijk, in de molen weer een maalbedrijf te stichten. Helaas lukte dat niet.
In 1962 volgde de verkoop aan de Heineken Brouwerij, die er een horeca-gelegenheid in onderbracht. In latere jaren kreeg deze molen bekendheid als specialiteiten-restaurant.
Voor het maalwerk had dit behoorlijke gevolgen: de maalzolder werd ingericht als 'De Molenkamer', alwaar ca. acht personen exclusief konden dineren. Meelkokers e.d. werden daartoe verwijderd. Beide koppel maalstenen bleven evenwel onaangeroerd op de steenzolder.
Ondertussen bleef de molen goed onderhouden, maar draaide niet (hooguit om het wiekenkruis bij gelegenheid in de vlaggen te zetten).
Als gevolg van de kredietcrisis, ca. 2008, ging het met de horeca-onderneming die hier gevestigd was, minder goed. Nadat er enige tijd geen activiteit was geweest, opende hier in maart 2014 wederom een specialiteitenrestaurant maar enkele jaren later werd dit gesloten en dit keer voorgoed: in het late voorjaar van 2017 zette men molen met bijgebouwen te koop (waarbij ombouw tot woning bespreekbaar was). In 2019 volgde de verkoop.
Was de molen vroeger statisch monument, in latere jaren was er weer sprake van regelmatige draai-activiteit. Anno 2020 is de molen veelvuldig draaiend te zien en streven de molenaars ernaar koppelstenen weer maalvaardig te maken en het andere voor demonstratie in geopende toestand te bewaren.
Bron: De Nederlandse Molendatabase
(
visit link)