[NL] "Sociaal woonblok in art-decostijl, gebouwd door de stad Antwerpen naar een ontwerp van stadsbouwmeester Emiel Van Averbeke uit 1921, voltooid in 1922.
Historiek en context
Het complex maakt deel uit van een groep van zes sociale woonblokken van een gelijkaardig type, die tijdens de eerste helft van de jaren 1920 in eigen beheer door de stad Antwerpen werden opgetrokken. Op basis van een gestandaardiseerd programma, tekende Van Averbeke telkens de bouwplannen. De overige complexen werden ingeplant aan de Stanleystraat, de Sint-Michielskaai (hoek Fortuinstraat), de Cockerillkaai (hoek Luikstaat ) en de De Gerlachekaai (hoek Lakenstraat en nummer 13-14). Het stedelijk huisvestingsinitiatief kwam tot stand kort na de implementatie van de wet op de sociale huisvesting van 1919 en de oprichting van de Nationale Maatschappij voor Goedkope Woningen en Woonvertrekken. Doel was allicht een oplossing te bieden voor de acute woningnood in de Antwerpse binnenstad, na de Eerste Wereldoorlog.
Het woonblok aan het Hopland bestaat uit twee gekoppelde portiekwoningen, die oorspronkelijk in totaal twaalf sociale huurwoningen omvatten en drie winkels. Bouwplannen en lastenboek werden opgesteld in 1921, en door het Antwerpse college goedgekeurd op 21 maart van dat jaar. Bij openbare aanbesteding van 24 augustus 1921, kreeg het bouwbedrijf J. Spies-Bolsée en J. Thomé de werken toegewezen, voor een bedrag van 488.947 Belgische frank. De bouw ging in oktober 1921 van start, om najaar 1922 te worden voltooid. Het gebouw werd in 2004-2007 gerenoveerd, als onderdeel van de wederopbouw van de Stadsfeestzaal tot handels- en wooncomplex. Het project was in voorbereiding sinds 2000, maar liep vertraging op door de brand van de Stadsfeestzaal eind dat jaar. De woonfunctie van de bovenverdiepingen bleef in geprivatiseerde vorm quasi volledig behouden, enkel de middelste winkelruimte verdween voor het nieuwe inkomportaal van de winkelgalerij, die wordt gemarkeerd door een luifel uit staal en glas.
Emiel Van Averbeke, die in 1905 in dienst trad van de stedelijke dienst gebouwen, werd in 1920 benoemd tot stadsbouwmeester, een functie die hij waarnam tot zijn overlijden in 1946. Vóór de Eerste Wereldoorlog ontwierp hij als assistent van stadsbouwmeester Alexis Van Mechelen onder meer de brandweerkazernes in de Paleisstraat en de Halenstraat, waaruit een sterke affiniteit bleek met het werk van de Nederlandse architect Hendrik Petrus Berlage. Als stadsbouwmeester bouwde Van Averbeke in de vroege jaren 1920 verder op dit idioom, met realisaties als het Stedelijk Instituut voor Sierkunsten en Ambachten in de Napelsstraat. Omstreeks 1930 ontwikkelde hij vervolgens een door de Nederlandse architect Willem Marinus Dudok geïnspireerd 'romantisch kubisme', waarvan de Stedelijke Normaal- en Oefenschool in de Pestalozzistraat als belangrijkste voorbeeld geldt. In de sociale woonblokken van de stad Antwerpen paste Van Averbeke een sobere baksteenarchitectuur toe, verwant met de eigentijdse sociale huisvesting in Nederland.
Architectuur
Het langgerekte gebouw met een gevelbreedte van negentien traveeën, omvat vijf bouwlagen onder een plat dak. Volgens het lastenboek bleef het gebruik van gewapend beton beperkt tot de roosteringen van de begane grond, de structuur van de trappen, de lateien van winkelpuien en vensters. Het gevelfront werd ontworpen met een parement uit paarsrood baksteenmetselwerk (handvormsteen) in platvol gevoegd kruisverband, met gebruik van witte natuursteen voor de pui en lekdrempels, en blauwe hardsteen voor de plint. Oorspronkelijk geleed door de puilijst, en volkomen symmetrisch van opzet, legt de compositie de klemtoon op de twee ingangsrisalieten met aansluitende trappenhuizen, uitgevoerd met een overhoekse vertanding op de hoeken en een getrapte bekroning boven de daklijst. De rondboogportalen in een verdiepte omlijsting worden bekroond door het stadswapen van Antwerpen. Het gevelvlak is verder gemoduleerd door over de derde, vierde en vijfde bouwlaag uitspringende zijrisalieten en door het doorlopende balkon met smeedijzeren borstwering voor de hoogste verdieping als verbinding tussen de risalieten. De rechthoekige vensters zijn per twee of drie gekoppeld op doorlopende lekdrempels. Op de begane grond alterneren de inkomportalen met drie eenvoudige, beglaasde houten winkelpuien met inspringend middenportaal. Naar bestaand model vernieuwd houten vensterschrijnwerk met kleine roeden in het bovenlicht.
Het gebouw, op een breed, maar ondiep perceel, telde oorspronkelijk telkens drie huurwoningen op de bovenverdiepingen, gelijkwaardig van oppervlakte maar elk met een verschillende plattegrond. Van de twee aan de achterzijde ingeplante trappenhuizen, bedient het linker twee woningen per verdieping, en het rechter één woning. Het betreft volgens de bouwplannen bescheiden drie- of vierkamerwoningen, met keuken, badkamer en wc. De drie winkels beschikken over een keuken annex wc, en één kamer.
Stadsarchief Antwerpen, dossier 13890#6190, plannen 697#4596-4597; foto’s FOTO-OF#5932, GP#2682, GP#2847 en GP#5863."
(
visit link)
[EN] "Social housing block in art deco style, built by the city of Antwerp to a design by city architect Emiel Van Averbeke from 1921, completed in 1922.
History and context
The complex is part of a group of six social housing blocks of a similar type, which were built during the first half of the 1920s by the city of Antwerp under its own management. Based on a standardized program, Van Averbeke drew up the building plans each time. The other complexes were located on Stanleystraat, Sint-Michielskaai (corner of Fortuinstraat), Cockerillkaai (corner of Liège) and De Gerlachekaai (corner of Lakenstraat and number 13-14). The urban housing initiative came into being shortly after the implementation of the Social Housing Act of 1919 and the establishment of the National Society for Cheap Housing and Housing. The aim was probably to offer a solution to the acute housing shortage in the inner city of Antwerp after the First World War.
The residential block on the Hopland consists of two linked porch dwellings, which originally included a total of twelve social housing units and three shops. Building plans and specifications were drawn up in 1921, and approved by the Antwerp College on 21 March of that year. By public tender of 24 August 1921, the construction company J. Spies-Bolsée and J. Thomé were awarded the works for an amount of BEF 488,947. Construction began in October 1921 and will be completed in the autumn of 1922. The building was renovated in 2004-2007, as part of the reconstruction of the Stadsfeestzaal into a commercial and residential complex. The project had been in preparation since 2000, but was delayed by the fire of the Stadsfeestzaal at the end of that year. The residential function of the upper floors was almost completely preserved in a privatised form, only the middle retail space disappeared in front of the new entrance portal to the shopping gallery, which is marked by a canopy made of steel and glass.
Emiel Van Averbeke, who joined the municipal buildings department in 1905, was appointed city architect in 1920, a position he held until his death in 1946. Before the First World War, as an assistant to city architect Alexis Van Mechelen, he designed the fire stations in the Paleisstraat and the Halenstraat, among other things, which showed a strong affinity with the work of the Dutch architect Hendrik Petrus Berlage. As city architect Van Averbeke continued to build on this idiom in the early 1920s, with realisations such as the Municipal Institute for Decorative Arts and Crafts in the Naplesstraat. Around 1930, he then developed a 'romantic cubism' inspired by the Dutch architect Willem Marinus Dudok, of which the Stedelijk Normaal- en Oefenschool in the Pestalozzistraat is the most important example. In the social housing blocks of the city of Antwerp, Van Averbeke applied a sober brick architecture, related to contemporary social housing in the Netherlands.
Architecture
The elongated building with a façade width of nineteen bays, consists of five storeys under a flat roof. According to the specifications, the use of reinforced concrete was limited to the grids of the ground floor, the structure of the stairs, the lintels of shop fronts and windows. The façade front was designed with a pair of purple-red brick masonry (hand-moulded brick) in flattened cross-bonded, using white natural stone for the facade and leakage thresholds, and blue stone for the plinth. Originally articulated by the bulwark, and completely symmetrical in design, the composition emphasises the two entrance rises with adjoining staircases, executed with an angled teeth at the corners and a stepped crowning above the cornice. The arched portals in a sunken frame are crowned by the coat of arms of Antwerp. The facade area is further modulated by side rises over the third, fourth and fifth storeys and by the continuous balcony with wrought-iron parapet for the top floor as a connection between the rises. The rectangular windows are connected in pairs or three on continuous leakage thresholds. On the ground floor, the entrance portals alternate with three simple, glazed wooden shop fronts with a recessed central portal. Wooden window joinery renewed according to the existing model with small rods in the skylight.
The building, on a wide but shallow plot, originally had three rental houses on each of the upper floors, equal in surface area but each with a different floor plan. Of the two stairwells implanted at the rear, the left one serves two houses per floor, and the right one house. According to the building plans, these are modest three- or four-room residences, with kitchen, bathroom and toilet. The three shops have a kitchen/toilet and one room.
Antwerp City Archives, file 13890#6190, plans 697#4596-4597; photos PHOTO-OF#5932, GP#2682, GP#2847 and GP#5863."
Trabnslated with Deepl Translator