RM: 522219 - Zuydwijk: Historische tuin- en parkaanleg - Wassenaar - Rijksmonumenten - Dutch National Monuments on Waymarking.com

De gefaseerd tot stand gekomen historische parkaanleg stamt hoofdzakelijk uit het midden van de 18de eeuw en de 19e eeuw, maar herbergt ook 15de- en 17de-eeuwse elementen in zich. De tuinaanleg in de Nieuwe Architectonische stijl ten zuidoosten van de rentmeesterswoning stamt uit de jaren 30 van de twintigste eeuw. Bepalend voor de aanleg is de in oorsprong middeleeuwse verkavelingsstructuur met vaarsloten (met uitzondering van de zuidoostelijke rechthoek), waarvan er één vermoedelijk leidde naar de deels nog herkenbare brede rechthoekige kasteelgracht. Een tweede, als waterallee fungerende vaarsloot vormt de scheiding tussen het laatmiddeleeuwse rechthoekige terrein en de zuidoostelijke 18de-eeuwse toevoeging. Vanaf 1710 tot 1733 kwam naar ontwerp van Daniel Marot een formele tuinaanleg met een geometrische assenstructuur en hagen tot stand. De centrale uitgeschulpte vijver in de zuidoostelijke rechthoek is, evenals een aantal waterlopen in geometrische stijl, hiervan een restant. Tussen 1745 en 1770 kregen, met handhaving van de toenmalige formele structuur, laanbeplanting en waterpartijen, de rechte lanen een meer vloeiend beloop en kwamen er enkele doorzichten. De centrale waterpartij werd lobvormig vergraven en er kwamen enkele enigszins kronkelende beekjes. In deze Vroeg Landschappelijke opzet is nadien weinig veranderd. Wel kwam omstreeks 1800 de landschappelijke aanleg aan de noordwestzijde tot stand, welke vervolgens in 1872 door L.P. Zocher is gemoderniseerd, terwijl een deel van de kasteelgracht ook in landschapsstijl werd vergraven, waarbij twee langgerekte waterpartijen met elkaar verbonden werden.

Omschrijving
Het vrijwel geheel door vaarsloten omgeven terrein bestaat uit twee rechthoeken, waarvan de oudste, noordoostelijk gelegen rechthoek iets breder is in zuidoostelijke richting ten opzichte van de zuidwestelijke rechthoek. Van de oorspronkelijke entree tot het kasteel, die over het meest noordoostelijke rechthoekige kavel (weiland) liep, is de in zuidwestelijke richting lopende dwarsas met brug nog herkenbaar. De huidige 18de-eeuwse met puin, grind en schelpen verharde oprijlaan (vanaf de Rijksstraatweg) is aan weerszijden beplant met voornamelijk eiken. Het leidt naar het rechthoekige voorplein met ovaal gazon halverwege het Middeleeuwse rechthoekige terrein en deelt het in twee helften van ongelijk formaat. Op het voorplein staat langs het koetshuis een rij eiken en nabij het melkhuis een eeuwenoude (kleinbladige) plataan, vermoedelijk de oudste boom op Zuydwijk. Ten noordoosten van de langs het voorplein gesitueerde tuinmuur ligt een gereconstrueerde formele moestuin, in tweeën gesplitst door de voormalige oprijlaan. De Nieuwe Architectonische tuinaanleg ten zuidoosten van het huis kenmerkt zich door een verhoogde gemetselde borderrand en trap bij het met flagstones belegde terras. Het ruime, aan drie zijden door vaste plantenborders omzoomde gazon biedt vrij uitzicht op de weilanden. Aan de zuidoostzijde gaat het gazon na een versmalling over in een ovaal of rond kabinet dat vrijwel geheel omgeven is door ver uitgegroeide taxusstruiken. Vervolgens leidt een smal pad naar een gazon met groepen rododendrons waarna een wit geverfd houten bruggetje een verbinding vormt met het zuidelijke deel van het park. Het rechthoekige weiland direct ten zuidoosten van de tuin wordt begrensd door een vaarsloot met een komvormige uitstulping in de as van de rentmeesterswoning. De landschappelijke parkaanleg van Zocher ten noordoosten van de oprijlaan is een door opgeworpen heuvels geaccidenteerd terrein waarover, beplant met eiken, een slingerend padenpatroon loopt. Centraal element is de serpentinevormige waterpartij, die met de waterlopen van de buitenplaats in verbinding staat en door zijn vorm groter lijkt dan deze in werkelijkheid is. Over het smalle gedeelte van de vijver, met aan weerszijden gazons, ligt een eenvoudig wit geschilderd houten bruggetje. Ten zuidwesten van het voorplein heeft het gedeelte rond de deels vergraven omgrachting van het verdwenen kasteel een landschappelijke aanleg van Zocher. Op het met rododendrons beplante voormalige kasteelterrein bevinden zich ten noordwesten van de kasteelgracht enkele groepen coniferen, taxussen en enkele bijzondere bomen en heesters. Ten zuidwesten ervan bevinden zich enige restanten van een tuinaanleg uit de eerste helft van de twingste eeuw, maar ook een grondwal. In de as van het kasteelterrein loopt een licht gebogen met eiken beplante laan in zuidwestelijke richting. Ten zuidoosten ervan ligt een groot rechthoekig 18de-eeuws formeel padenpatroon, bestaande uit door eiken geflankeerde, verdiept gelegen mospaden. Een zuidoost/noordwest lopende eikenlaan deelt het terrein in tweeën, waarbij in elk deel een in elkaars verlengde gelegen rechthoekige vijver is gelegen. De meest noordelijke heeft een smalle uitloper in de vorm van een kronkelende waterloop in noordwestelijke richting. Aan de noordoostzijde wordt het terrein begrensd door twee op elkaar aansluitende waterpartijen van ongelijke grootte, vermoedelijk twee formele 18de-eeuwse waterpartijen, dan wel vaarsloten, die in verbinding staan met het zuidoostelijke deel van de kasteelgracht. Ten noordwesten van de licht gebogen eikenlaan ligt een bos met enige slingerpaden. Het meest opvallende element is de noordoost/zuidwest lopende langgerekte waterpartij (in 1988 in oude vorm hersteld). Het middeleeuwse kasteelterrein wordt van de iets smallere zuidwestelijke rechthoek gescheiden door een brede, aan weerszijden hoofdzakelijk door oude laanbomen (beuken) geflankeerde vaarsloot met zwaaikom en dam met duiker. Het is een zeldzaam geworden voorbeeld van een aan een oprijlaan verwante waterallee. De formele assen- en lanenstructuur van de zuidwestelijke rechthoek wordt bepaald door het vroeg 18de-eeuwse ontwerp van Marot. In het hart ervan ligt de in het midden van de 18de eeuw verlandschappelijkte waterpartij met aan de noordoost- en zuidwestzijde kleine driepasvormige vijvertjes. Eén in zuidelijke richting diagonaal georiënteerd pad uit de formele periode resteert, evenals twee rechthoekig geknikte smalle waterpartijtjes in het noordoostelijke deel. Een deel van de vroege landschapsstijl is nog herkenbaar aan de struweelachtige beplanting (in plaats van hagen). Andere herkenbare elementen is een drietal kronkelige waterloopjes, waarvan er één van de grote waterpartij in zuidoostelijke richting loopt, een eilandje heeft en een vergezicht richting de kerktoren van Voorschoten (zoals afgebeeld op een prent van La Farque). Rondom de grote waterpartij en langs dit beekje lopen wandelpaden, via de zuidoostzijde van het terrein. Over de zuidoostelijke aftakking van de grote waterpartij ligt een wit geschilderd houten bruggetje.

N.B. De witte houten bruggetjes zijn, gezien hun leeftijd, voor de bescherming van ondergeschikt belang.


Waardering
De historische park- en tuinaanleg bij de historische buitenplaats Zuydwijk is van algemeen belang vanwege de grote cultuur- en tuinhistorische waarde door nog herkenbare elementen van de parkaanleg uit de 17de tot en met de 20ste eeuw, waaronder de 17de- en 18de-eeuwse formele aanleg met (vaar)sloten en lanen, de assen- en lanenstructuur en waterpartijen van D. Marot, de late lanndschapsstijl met de serpentinevormige vijver en de Nieuwe Architectonische tuinstijl met de gemetselde terrassen en borders. Als zodanig is de parkaanleg van waarde voor het oeuvre van de 18de-eeuwse architect D. Marot en de 19de-eeuwse tuinarchtitect L.P.Zocher.

In tuinhistorisch opzicht is in het bijzonder de in hoofdvorm herkenbaar gebleven midden 18de-eeuwse parkaanleg met vroeg landschappelijke waterloopjes en wandelpaden van groot belang als één van de oudste landschapsparken in ons land. Als zodanig is er tevens sprake van grote zeldzaamheidswaarde.

Het bij de historische buitenplaats Zuydwijk behorende park is landschappelijk en stedenbouwkundig van belang vanwege de herkenbare situering van het bos in het vlakke polderlandschap en als onderdeel van de Wassenaarse landgoederenzone tussen Leiden en Den Haag.

Bron: monumentenregister.

Monument Number: 522219 Address of this Rijksmonument: Rijksstraatweg 247 Wassenaar Relevant Database Website: [Web Link] Is This Rijksmonument open to the public ?: no Rate your Waymark: Date of registration: Not listed

Visit Instructions:

• The requirement for logging a visit will be at least, shoot and post one nice picture of the Waymarking point.
• Visits without a picture(s) of the WM will be deleted.
• A few words about your visit is highly appreciated.

Recent Visits/Logs:

There are no logs for this waymark yet.