After storage for years at the Valkenburg town yard, this boundary pole has been put back at it's original location.
The pole indicates the border between Valkenburg and Leiden, until 1966 the border between Valkenburg and Voorschoten.
The material used for this pole is hardstone from Henegouwen, Belgium. The age of the pole is 150-200 years. It is handcrafted. A job which must have lasted months.
The pole has been overhauled recently by a local quarryman. His story in Dutch here below:
Valkenburg/leiden - Hardsteen. Daarvan is de oude grenspaal gemaakt die sinds kort op de Voorschoterweg staat, tegenover Parlevliet en Van der Plas. Maar de naam hardsteen zet je op het verkeerde been, vindt Jan Wagemaker. Eigenlijk is het kwetsbaar materiaal, opgebouwd uit lagen. ,,Dus na tientallen jaren vorst en regen gaat dat kapot'', verklaart de Leidse steenhouwer de bemoeienis van zijn bedrijf met de oude grenspaal. Die werd gerestaureerd op de werkplaats aan de Kenauweg, tussen gloednieuwe douchebakken, grafstenen en ornamenten.
Het is niet dit materiaal dat de klus bijzonder maakte. Hardsteen, afkomstig uit groeves in het Belgische Henegouwen, wordt volgens Wagemaker vaak toegepast. ,,Het is algemeen materiaal, ik verwerk het dagelijks. In België kom je het in alle woningen tegen. Daar wordt het blauwsteen genoemd.'' Daarom stinkt het ook een beetje in de werkplaats, legt de steenhouwer uit. ,,Ruik je dat?'', zegt hij, nadat hij bij de grenspaal een stukje van sokkel heeft gehakt. ,,De geur van rotte eieren. Dat komt door versteende dieren. Bij het verwerken komen de gassen vrij.''
Ook een grenspaal is op zich niet erg speciaal werk voor Wagemaker. ,,Ik heb er al wel meer gerestaureerd'', zegt de ervaren steenhouwer. ,,Ze staan bijvoorbeeld nog bij Wassenaar, de Horsten.''
De Leidenaar schat dat het Valkenburgse exemplaar 150 tot 200 jaar oud is, omdat de meterslange paal helemaal met de hand is gemaakt. ,,Er is geen machine aan te pas gekomen, zoals vanaf ongeveer 1850 wel het geval was.'' En als hij dat zegt, toont Wagemaker toch wel ontzag voor zijn collega's uit het verleden. ,,Ik sta altijd met m'n bek vol tanden over hoe ze dat hebben kunnen maken zonder modern gereedschap. Dat maakte deze klus toch wel apart.
Ga zo'n blok maar eens uit de groeven halen. Dat is weken, maanden werk! En dan moest het nog hierheen komen, zo'n 230 kilometer over de kasseien.''
Zo veel tijd en moeite hoefde Wagemaker niet in de restauratie te steken. Hij heeft er ook niet voor gezorgd dat de grenspaal er als nieuw uitziet. De Leidenaar heeft het stuk steen schoongemaakt en er gaten in geboord. Met roestvrijstalen ankers erin en epoxylijm is de paal volgens de steenhouwer weerbestendig. ,,Maar het bovenste deel mist, en daar kan ik niks aan doen'', wijst Wagemaker aan. Een hoek - en daarmee een deel van het wapen waarop de drie maantjes van Voorschoten en het torentje van Valkenburg zijn gecombineerd - ontbreekt. Dat is niet het gevolg van de vele jaren dat de grenspaal verloren in een hoekje op de Valkenburgse gemeentewerf lag, voordat raadsleden aandrongen op een beter lot. De steenhouwer: ,,Dat stuk moet er al lang geleden af zijn gegaan, want de steen is verweerd.''
Wagemaker laat graag even zien dat hij het steenhouwen met de hand ook nog in zijn vingers heeft. In een nieuw stuk steen slaat hij evenwijdige groefjes, door een grote bolle houten hamer met doffe klappen op een beitel te laten vallen. ,,Dat heet scharreren. Daarna kun je de steen boucharderen, om hem glad te krijgen.'' De Leidenaar heeft al een metalen hamer gepakt om deze techniek voor te doen, en even later vliegen de steenschilfers in het rond. Vervolgens krijgen de randen nog een speciale behandeling met een pen. ,,Zie je hoeveel werk het is?'' Als het heel mooi moet, wordt een steen nog gefrijnd. Tot slot neemt Wagemaker een letterbeiteltje ter hand, waarop hij kleine klopjes geeft. ,,Vroeger hoorde je de godganse dag dit getik in een steenhouwerij.''
De tijden zijn veranderd: nu gebeurt er veel computergestuurd. Maar Valkenburg heeft een stukje handgemaakte historie terug. Op vrijwel de oorspronkelijke plaats, waar tot 1966 de gemeente Voorschoten begon.